Nafarroako eskola-jantokietako pleguen zapore gazi-gozoa
2021-04-23
Nafarroako Hezkuntza Departamentuak eskualdeko eskola jantokien kontratazio plegua argitaratu du, datorren ikasturtean jarriko da indarrean eta 5 urteko iraupena izango du. Lizitazio honek sail horrek kudeatzen dituen eskualdeko 42 jantokiei eragiten die, eskualdez kanpoko jantokiak guraso-elkarteek kudeatzen baitituzte.
Nobedadeak
Hauek dira pleguek jasotzen dituzten berritasunetako batzuk:
- Derrigorrezkoa izango da astero barazki freskoak zerbitzatzea.
- Menuek zereal integralak sartu beharko dituzte ogiaren, pastaren eta arrozaren bidez.
- Esnekiek naturalak eta azukrerik gabeak izan behar dute beti.
- Eskolako menuak hilean plater prozesatu bakarra izango du, eta astean plater frijitu bakarra.
- Debekatuta daude urrunetik datozen arrainak.
- Tokiko produktuen kontsumoa sustatzeko, hilean bitan gutxienez lekale ekologikoak eta hurbilekoak erabili beharko dira.
- Etapa guztietako ikasle-kopuruaren arabera behar diren jantokiko monitoreen ratioak hobetuko dira.
- Hondakinak minimizatzea eta bere tratatzea kontuan hartuko da.
Zapore gazi-gozoa
Eskola jangela iraunkor eta osasuntsuen aldeko Nafarroako guraso-elkarteen mahaiak pleguak “gazi-gozoak” direla adierazi du.
Plegu berriak, paperaren gainean behintzat, aurreko egoerarekin alderatuta zalantzarik gabeko aurrerapena direla onartzen duten arren, “urrats mugatua” dela diote, “gai hauetara diru publiko gehiago bideratzeko borondate faltagatik, gure ustez lehentasuna izan beharko luketelako”.
Nafarroako guraso-elkarteen mahaiaren arabera, oinarri arautzaileetan “jangela osasungarriak eta jasangarriak agertzen dira, baina inon ez da deskribatzen zehazki zer esan nahi duten”, eta enpresa handiak daude “erabat jasanezinak, adjektibo horiek erabiltzen dituztenak”. Horrek zaildu egiten du pleguak elikadura-hezkuntzako, haurren obesitatea geldiarazteko, lehen sektoreari, tokiko eta kalitateko sektoreari laguntzeko, elikadura-subiranotasunari, landa-garapenari eta abarri buruzko estrategia batean inskribatzea.
Hauek dira kritikatzen dituzten alderdietako batzuk:
- Ez da mugarik jartzen enpresa bakoitzak eskura ditzakeen loteetan, eta azken hiru urteetan kaudimena eskatzen da jantoki osasungarri eta jasangarrietan, “interesa izan dezaketen enpresa berriei sarrera itxiz, bereziki enpresa txikiak badira”.
- Esleipenak ia modu automatikoan luza daitezke 4 urtez, gehi hasierakoa (5, guztira); izan ere, “jasangarritasuneranzko eta osasungarriranzko prozesu ireki eta konplexu batean, zaila da pixkanaka aldaketak sartzea eta ikastetxeen jarraipena eta kontrola”
- Zaintzaileen ratioak hobetu beharko lirateke, bai eta kontrol-sistemak, nork egiten dituen eta nola zehaztu ere.
- Epaimahaia Hezkuntzako langileek soilik osatzen dute, eta horrek zaildu egiten du jasangarria eta osasungarria den ala nutrizio-oreka balioestea.
- Ikastetxe bakoitzeko Eskola Kontseiluak ezin ditu menuak eta elikagaien ezaugarriak baloratu. “Nori axola zaio gehien haurren osasuna eta kalitatezko elikagaien ekoizpenari lotutako landa-bizimodua finkatzea, tokiko eskola-komunitateari baino?”, galdetu dute.
- Eskaintza ekonomikoaren pisua 100etik 15 puntura jaisten bada ere, jarraian, formula lehenesten da beherapen handienak egiten dituzten enpresentzat, argitaratutako prezioak jada baxuak direnean. “Horrek kalte egin diezaieke elikagaien kalitateari, ekoizleei eskaintzen zaien ordainketari, langileen lan-baldintzei edo ratioei”, azaldu dute.
- Ez dira zehazten kontrol-sistemak (nork eta nola egiten dituen): kalitate-auditoriak eta enpresek hitzartutakoa betetzea, menuak gainbegiratzea, etab.
- “Hurbileko” elikagaiaren definizioak 200 kilometroak erabiltzen ditu erreferentzia gisa (arraina izan ezik), nahiko urruti dagoen hurbiltasuna dirudi.
- “Sasoikoa” definitzeko, Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioaren egutegia erabiltzen da erreferentzia gisa, elikagai bat merkaturatzen denean gehiago oinarritzen baita uztatzen denean baino (adibidez, tomatea, kuia eta piperra: urte osoan). Hau da, industriari lotuago dago tokiko nekazaritzari baino. “Nafarroan egonda, nekazaritza ekoizpen handiko tokia, erreferentzia hurbilago bat egokia litzateke”, gaineratu dute.
- Lizitazioaren gehieneko prezioa oso baxua da, eta ez da azaltzen nola eraikitzen den. Gainera, desberdina da zentroaren arabera. Adibidez, antzeko baldintzetan eta geografikoki hurbil dauden bi zentrok, 5,5 eta 3,7 euro dituzte mahaikide bakoitzeko, hurrenez hurren. “Ez da desberdintasuna ulertzen”, adierazi du mahaiak.
- Prezio horrek eragina du elikagaien partidan (elikagaiak erostea), sukaldeko langileen kostuan eta kudeaketan (etekin industriala barne). Garrantzitsua litzateke atal horietako bakoitza balioesten duten azterlanak edukitzea, elikagai-partidarako gutxieneko prezio bat finkatzea (1,5 €BEZik gabe) eta sukaldaritzako ratioak hobetzea kalitatezko elikagaiak eman ahal izateko.
“Azken batean, aurrerapauso bat da gure gizarteko alderik gazteenarentzat elikadura osasungarria lortzeko, garapen iraunkorragoa lortzeko eta landabizitza sendotzeko. Baina, aldi berean, urrats mugatua da, gai horietarako diru publiko gehiago erabili nahi ez delako, gure ustez lehentasuna izan beharko luketelako”, adierazi dute.